20/06/2006
Vitoria-Gasteiz, 2006ko ekainak 20.
Miramar Jauregian kokatuko duen erakusketa bete-betearekin,
zaharberritze-eredu berezia ikusgai jarriko die Vitoria-Gasteizko Santa
Maria Katedralak gipuzkoarrei, eta bereziki donostiarrei, eta
bisitariei. Horretan, panel, argazki, ikus-entzunezko eta argitalpenen
bitartez, Gasteizko monumenturik enblematikoena munduko kultur
ondarearen erreferente bihurtu duen zaharberritzearen giltzarriak
aditzera ematen dira.
Santa Maria Katedrala Fundazioak “Vitoria-Gasteizko Santa
Maria Katedrala – Obretan eta Irekita” izenburupean
antolatutako erakusketa, mundu osoko hiri ugaritan proiektuaren alderdi
ezberdinak erakutsi ondoren heltzen da Donostiara, hala nola: Erroma,
Lisboa, Rio de Janeiro, Puerto Rico, Miami, Madril, Bartzelona,
Sevilla, Compostelako Santiago, Leon eta abarretan izandako erakusketen
ostean.
Eraikin bitxi baten zaharberritze-lanak tokian bertan ezagutzeko nahia
sortzeko asmoarekin planteatuta dago erakusketa, bisitatzera joateko
gonbidapen edo aurrerapen baten antzera, alegia. 2006. urtean zehar
gune ezberdinetan jarriko da ikusgai: UNESCOren Parisko egoitzan,
Estrasburgon dagoen Europako Kontseiluan eta hainbat amerikar
unibertsitatetan.
Santa Maria Katedralaren zaharberritzea, egitura-arazoen mehatxupean
zegoen XIII. mendeko tenplu gotiko baten berreskuratze arkitektoniko
hutsa baino zerbait gehiago da, eraikinari funtzio erlijiosoa
itzultzeko ez ezik, hiriko Gune Historiakoaren birgaitzea sustatzen
lagunduko duten kultura, museo eta turismoaren arloko gune eta
erabilera berriez janzteko proiektu integrala baita.
Kulturaren, turismoaren, ikerketa eta hedapen zientifikoaren,
ekonomiaren edo ingurunearen hirigintza-birsorkuntzaren esparruan
ondorio anitz sortzen ari da xede bikoitz hau, eta hori guztia,
kudeaketa-eredu berritzaile bat, monumentua kultur ondarearen funtzio
soziala errentagarri bihurtu eta suspertzeko monumentu gisa erabat
errespetatzearekin bateratzeari esker.
Gainera, kultur ondareari kutsu ezberdina ematetik abiatzen da, hau da,
ez da gastutzat hartzen, inbertsio gisa baizik, zeren hirigintza,
prestakuntza, turismo, kultura, gizartea eta, azken batez, ekonomia
arloko baliabideak sortuz, arabar erakundeek proiekturako bideratutako
ekarpen guztiak zergen bidez berreskuratzen baitituzte.
Zaharberritze-prozesu honetan interes handien sortzen ari den
alderdietako bat, zaharberritze-lanak tokian bertan ezagutzeko
“Obretan eta Irekita” izeneko bisita gidatuen
programa da. Ia 500.000 bisitari hurbildu dira dagoeneko, gasteiztarrek
Katedral Zaharra izenaz ezagutzen duten horren bitartez
Vitoria-Gasteizen iragana eta historia ezagutzera, eta horietatik
75.000, Gipuzkoatik bertaratutakoak izan dira. Tartean
arkitektoak, arkeologoak, harginak, aldamioak eta euskarriak direla,
kultur turismoaren proiektu berria osatu dute.
Hainbat izan dira Santa Maria Katedralaren zaharberritzeak jaso dituen
aitortzak, eta horien artean, Europar Batasunak kultur ondareren
zaintza eta hobekuntza lan onenei eskaintzen dien sari behinena edo,
2002ko Europa Nostra Sari Berezia, egunera arte espainiar proiektu bati
emandako saririk garrantzitsuena. Plan Zuzentzailearen eta erabat
berreskuratzeko planteamenduaren bitartez burututako ikerlan sakona
aitortzen du sari honek. Zaharberritze arkitektonikoaz gain,
tenpluari balio kultural, turistiko eta sinbolikoa itzultzeko burutzen
ari den prozesu bizia izatea baloratu du bereziki Europar Batasunak.
Zaharberritze-lanen inguruan sortutako kultur ekintzen ugaritasuna ere
nabarmentzekoa da, estatu eta nazioarteko idazlerik nabarmenenak
proiektuaren enbaxadorerik hoberen bihurtu baititu. Izan ere, Santa
Mariaren zaharberritze berezi horrek liluratu egin ditu “Los
pilares de la Tierra” idatzi zuen Ken Follet, Paulo Coelho,
Mario Vargas Llosa, Antonio Gala, Carmen Posadas, Arturo
Pérez-Reverte, Alfredo Bryce Echenique, José
Saramago, Rosa Regás edo Dominique Lapierre eleberrigileak,
eta Coelhok berak, “El Zahir” izenburupean idatzi
duen azken nobelan jaso baitu. Proiektuaren kultur eta
literatur alderdiari esker, 2005eko Madrilgo Liburu Azokaren gonbidatu
berezia izan zen Santa Maria Katedrala Fundazioa.
Hiru
erakusketa-eremu
Hiru erakusketa-eremuk osatzen dute Santa Maria Katedralaren
zaharberritzeari buruzko erakustaldia. Horietako lehenengoan, eta
proiektuaren alderdi ezberdinak islatzen dituzten argazkiez osatutako
hamar panel handien bitartez, zaharberritze-proiektuaren giltzarriak
azaltzen dira, hau da: zaharberritzearen filosofia, tenpluaren historia
eta gaitzak, arkeologia-indusketak, bisita gidatuen bitartez
herritarrei erakusten zaien zaharberritzea, kultur programazioa,
aitortzak...
Bigarren erakusketa-eremua, berriz, Sevilla eta Leongo katedraletan eta
Erroma eta Lisboako Cervantes Institutuan erakutsitako Vari
Caramés eta José Manuel Naviaren argazki-sorta
batek osatzen du. Argazkilari hauek izan dira Santa Maria Katedralari
eta bertako zaharberritze-prozesuari buruzko argazkiak egin dituzten
lehenak. Egun, Xabi Otero argazkilari nafarra da lan garrantzitsu
honetan diharduena.
Ikus-entzunezkoen areto batek biribiltzen du erakusketa. Horretan,
Santa Maria Katedralaren zaharberritzearen nondik norako oro ezagutzeaz
gain, tenpluaren barruan eta inguruetan aurkitutako azken aztarna
arkeologikoez eta horiek Vitoria-Gasteizen historiarentzat duten
garrantziaz jabetzeko aukera izango dute bisitariek. Areto
honetan, gainera, dorrearen eta elizpearen zaharberritze-proiektua
erakusgai jarri eta argitalpenen katalogo oparo kontsultatu ahal izango
da.
Gasteizko Katedralaren inguruan aipatutako material horiez gain,
Vitoria-Gasteizen eta Araban sortzen ari diren kultur turismo arras
bereziko elementuak ezagutu ahal izango dituzte Miramar Jauregira
urreratzen diren bisitariak, eta gune erakargarri horien artean:
Gesaltzako Haran Gazia, Armentiako Basilikaren zaharberritze irekia,
Iruña Veleiako arkeologia-aztarnategia, arabar museoak
(Fournier Karta Museoa, Artium, Arte Ederrena, etab.), ardoari buruzko
turismoaren inguruan Arabar Errioxan sortzen ari den arkitektura
berria...