08/10/2006
Gasteiz, 2006ko urriaren 18a. Gasteizko
Santa Maria Katedralak 2006-2007 ikasturtean zehar bisita gidatuak,
heziketa-tailerrak eta jarduera didaktikoak eskainiko ditu. Eskaintza
hori ikastetxeei zuzentzen die. Santa Maria Katedrala Fundazioak
zuzendutako “Jolastu, lan egin eta ikasi
Katedralean” programari esker, 6-18 urte bitarteko 15.000
eskola-umek baino gehiagok zenbait jakintzagai, besteak beste,
historia, arkeologia, arkitektura eta artea, ikasteko eta haietaz
gozatzeko aukera izango dute.
Ekimen horiek direla bide, Gasteizko tenplu zaharrak Katedralek
mendeetan zehar bete izan duten funtzioa beteko du, alegia, kultura
ezagutzeko eta zabaltzeko gune izatea. Zaharberritze-lanen baitan
egiten ari diren azterketek eta ikerketek Santa Maria Katedrala hiritar
guztientzat irekita dagoen liburu bihurtzen dute.
Zaharberritze-lanak hasi zirenetik Santa Maria Katedrala Fundazioak
eskola-umeentzako jarduera espezifikoak antolatu ditu. Izan duen
arrakastak –2006an izandako 10.000 parte-hartzailek
berretsia– programa egonkor baten sorrera sustatu du,
“Jolastu, lan egin eta ikasi Katedralean”
programarena, hain zuzen ere. Programa horrek 2006-2007 ikasturte osoa
hartuko du.
Programa guztiz praktikoa da eta adinaren arabera (6-11 urte
bitartekoek eta 11-18 urte bitartekoek) sailkatutako bisita gidatuek,
tailerrek, eta jarduera didaktikoek osatzen dute. Jarduera guztiak doan
dira eta parte hartu nahi duten ikastetxeek 945 255 135 telefonora
deitu beharko dute.
Ekimen hori, batez ere, Euskal Herriko ikastetxeei zuzenduta dago eta
Santa Maria Katedrala Fundazioak berak igorriko die, gutun nahiz posta
elektroniko bidez, aipatu ekimenari buruzko informazioa. Dena
dela, “Jolastu, lan egin eta ikasi Katedralean”
programa Espainia osoko nahiz atzerriko ikastetxeei ere irekita dago.
11-18 URTE
BITARTEKO IKASLEENTZAKO PROGRAMA
11-18 urte bitarteko ikasleentzako eskaintza, batez ere, Santa Maria
Katedraleko zaharberritze-lanak ikustera egingo den bisitak osatuko du.
Bisita horretan, ikasleek aukera izango dute euren ikastetxeetan modu
teorikoan ikasitako kontzeptuak hurbiletik ezagutzeko.
Bisitak osagai historiko, artistiko, kultural eta soziala izango du eta
alderdi praktikoa azpimarratuko da. Horrela, bisita abiapuntutzat
hartuta, ikasleek artisautza-sormenak edo sormen intelektualak
gauzatzeko aukera eskaintzen zaie ikastetxeei eta institutuei.
Berrikuntza nagusi gisa, ikasturte honetan, XI. mendeko Erdi Aroko
harresi zaharra ikustera bisita eskaintzen da. Aipatutako harresi hori
lehenengo zatian jada berreskuratuta dago. Berreskuratze-lanak
Gasteizko Udalak egin ditu Hiri Berrikuntzarako Eragintegiaren bitartez
eta EHUko Arkitekturaren Arkeologiako Ikerketa Taldeak egindako
azterketan oinarrituta.
Kasik ordubeteko iraupena duen ibilbide historiko paisajistikoan,
parte-hartzaileek aukera izango dute, besteak beste, Erdi Aroko
Gasteizen, gremioen hiriaren, Errenazimentu garaiko Gasteizen,
hirigintza-aurrerapenen edo gerra karlisten setioei aurre egiteko
biztanleriaren prestaketaren eta Elizak hirian zuen rolaren aztarnak
aurkitzeko.
Bisita horren bidez, Katedral Zaharraren zaharberritze-lanak jada
bisitatuta dituzten 11-18 urte bitarteko milaka haurrek, Gasteiz hiria
ezagutzeari dagokionez, oinarrizko ibilbide historiko berri bat edukiko
dute eta, aldi berean, hiriaren garapenean tenpluak izandako garrantzia
frogatu eta aurreko bisitatik zaharberritze-lanek izandako bilakaera
egiaztatuko dute.
Bisita horiek Udaleko Hezkuntza Sailarekin sinatutako akordioaren
baitan eskaintzen dira; baina interesatuta dauden ikastetxeentzat,
haien egoitza eta kokapena edozein dela ere, irekita daude eta doakoak
izango dira. Izen-ematea 945 255 135 telefonora deituz egin dezakete.
Bisitak euskaraz nahiz gaztelaniaz egin daitezke eta astelehenetik
ostiralera izango dira 9:00etatik 11:00etara. Beharrezkoa izanez gero,
bisita ingelesez, frantsesez nahiz orokorrean bisitetan eskaintzen den
edozein hizkuntzatan egin ahal izango da. Bisitaren iraupena ordu eta
erdikoa izango da (1 ordu eta 30 minutu).
6-11 URTE BITARTEKO
IKASLEENTZAT PROGRAMA
Ikasle gazteenentzat, 6-11 urte bitartekoentzat, Santa Maria Katedrala
Fundazioak zenbait tailer didaktiko diseinatu ditu. Tailer horietan,
Gasteizko historia eta historiaren osagai artistikoak, kulturalak edo
sozialak gerturatu nahi izan dira Gasteizko tenpluak eskaintzen duen
dokumentazioaren bitartez.
Programa bost tailer praktikok, ordu eta erdi eta bi orduko iraupena
dutenak, osatzen dute. Tailer bakoitza gai desberdin bati buruzkoa
izango da, hala nola:
-Plastikozko beirateak diseinatzea.
- Plastilinazko maketen bidez antzinako Gasteiz berregitea.
-Arkeologia-indusketa bat berregitea.
-Gasteizko pertsonaien eta eraikin historikoen irudiak kartoi mehez
egitea.
-Eliz atariko erliebeak eta eskulturak modelatzea.
Ikastetxeek euren ikasketa-programetara hobekien egokitzen diren
tailerrak aukeratuko dituzte; bai eta euskaraz edo gaztelaniaz ematea
nahi duten ere. Tailer horiek monitore batek zuzenduko ditu eta,
gutxienez, irakasle batek gainbegiratuko. Gainera, gehienez, 20
ikasleko taldeei zuzenduta daude.
Tailerrak bi zatitan banatuta daude: lehenengo zatian, Santa Maria
Katedralera 30 minutuko bisita egingo da eta, bertan, tailerra zein
gairi buruzko den zehaztasunez azalduko da. Bigarren zatian,
proposatutako eskulanak egingo dira.
Eskola-tailerrak, irakas-asteetan, astelehenetik ostiralera egingo dira
goizeko 9:00etatik 11:00etara bitartean. Dena dela, beste ordutegiren
bat ere gaitu ahal izango da bisiten gidariei dagozkien txandek aukera
hori ematen dutenean. Edozein kasutan ere, erreserbak 945 255 135
telefonoan egin ahal izango dira. Tailer guztiak doan dira.
Tailerrak honako hauek dira:
1.- “IKUSTEN
DUT IKUSTEN DUT, KATEDRALA!”: PLASTIKOZKO BEIRATEAK
Tailer horrek Santa Maria Katedraleko arkitektura gotikoaren ikuspegi
sinplea eta didaktikoa ematen du. Tailerraren helburua
parte-hartzaileek beirate bat egitea da.
Aldez aurreko bisitan, arkitektura gotikoaren elementu arkitektoniko
tipikoak –garaiera, hormak, arku zorrotzak, gangak,
argitasuna eta abar– bereziki azpimarratuko dira eta Santa
Maria Katedralean sortu diren deformazioez eta arazoez hitz egingo da.
Bisita amaieran, beirateen funtzioak, materialak eta ikonografiak
aztertuko dira.
Ikasle bakoitzari Katedraletako eta elizetako beirateetan irudikatu ohi
diren eszena edo pertsonaia baten deskripzio sinple bat emango zaio.
Deskripzioa, ahal bada, pertsonaia erlijiosoren batena izango da eta
pertsonaiaren itxura eta haren martiritza edo bizitza labur-labur
deskribatuko dira, horrela, modu jakin horretan zergatik irudikatzen
den uler dezaten.
Halaber, kolore marroiko kartoi mehe bana emango zaie; bertan, leiho
gotiko baten kanpoko aldea egongo da marraztuta marko arkitektonikotzat
balio dakien. Markoa mozten dutenean, plastiko gardenezko folio bat
itsatsi beharko dute zelo bidez atzealdean.
Testuan oinarrituz, ikasleak dagokion irudia marraztuko du folioan
errotuladore beltz ezabaezin batekin. Irudia marrazten duenean, kristal
hipotetikoen edo beruneztaduren ingeredak markatu behar ditu; izan ere,
marrazki horrek benetako beiratea egiteko txantiloitzat balio izatea
lortu nahi da. Amaitzen duenean, errotuladore ezabaezinekin margotzen
hasiko da; Kolore desberdinak erabiltzea komeni da emaitza ahalik eta
ikusgarriena izan dadin.
Beharrezko materiala: koloretako errotuladore ezabaezinak, lodiera
ertaineko punta dutenak; plastikozko A4 folioak, kolore marroizko A3
kartoi meheak; guraizeak eta zelo.
2.- “POLTSIKOKO
HIRIA”: GASTEIZ HIRIAREN MAKETAK PLASTILINAZ EGINDA
Tailer horretako bisita gidatuak Gasteiz hiriaren eta Santa Maria
Katedralaren iragana hurbiltzea du helburu. Horretarako, Gasteiz hiriak
Nova Gasteiz bihurtu arte izandako bilakaera, Santa Maria Katedralaren
aurreko elizen bilakaera eta Katedral Zaharraren eraikuntza-lanen
hasiera (XIII. mendean) azaltzen dira hirian barrena eginiko
ibilbidearen bitartez. Bisita gidatuetan erabilitako koadernoaz
baliatuko dira horretarako, baina, batez ere, bisita gidatuen hasieran
erakutsitako maketa berriak arreta handiz begietsiko dira.
Tailerrean, ikasle bakoitzak bisitan zehar ezagututako elementuren
baten maketa egin behar dute, esaterako: VIII. mendeko txabolak,
Katedralaren aurretiko elizak, XI. mendeko harresi zaharra, Santa Maria
Katedrala bere fase desberdinetan, eta abar.
Tailer horren bidez, hiriaren eta eraikinaren iragana hurbildu nahi da,
ikasleek horien bilakaeraren faseak irudikatzea eta bisitan zehar
ezagututako elementuak maketen bitartez irudikatzeko gai izatea lortu
nahi da.
Beharrezko materiala: harri-kartoia, koloretako plastilina eta
moldekatzeko txotxak.
3.- “EGUN
BATEZ ARKEOLOGO”: INDUSKETA BAT BERREGITEA
Tailer horrek Santa Maria Katedralean egindako arkeologia-lanen
ikuspegi sinple eta didaktikoa ematea du helburu. Aurretiko bisitan,
arkeologia-indusketen funtzioak aztertuko dira, hala nola:
arkeologia-indusketak Santa Maria aztertzeko baliabide gisa,
zaharberritze-lanetako tresna gisa eta eraikinaren eta hiriaren
historia berraurkitzeko funtsezko alderdi gisa.
Halaber, arkeologoen lan-metodologia, indusketa bat nola egiten den,
azalduko da; alegia, nola, zergatik eta zertarako induskatzen den.
Aurkitutako objektuen berreraikuntzaz eta horien zaharberritzeaz ere
hitz egingo da.
Parte-hartzaileek indusketa txiki bat egitea da helburua. Horretarako,
haurrak binaka taldekatuko dira. Talde bakoitzari indusketa
“kaxa” bana emango zaie, lurperatutako objektu
zatiz beteta egongo dena; ondoren, paletina eta brotxa baten laguntzaz
induskatu egin beharko dute. Zati guztiak berreskuratzen dituztenean,
objektuak berreraiki beharko dituzte puzzleak balira bezala. Zati
horiek plastilina bidez elkartuko dituzte; plastilina “kola
itzulgarri” bailitzan erabiliko dute eta aipatutako objektuak
berreraikitzeko balioko du. Ondoren, objektu horiek marraztuko dituzte;
horrela, “sailkatu ahal izateko”.
Beharrezko materiala: kaxak/edukiontziak, hondarra, koloretako platerak
eta katiluak, brotxak, paletinak, ontziak, folioak, arkatzak,
koloretako margoak.
4.-
“BEHIN BATEAN BAZEN… GASTEIZ”: KARTOI
MEHEZ EGINDAKO IRUDITXO EBAKIGARRIAK
Tailer horretako bisita gidatuak Gasteiz hiriaren eta Santa Maria
Katedralaren iragana hurbiltzea dute helburu. Horretarako, hiriaren
bilakaera azalduko da. Azalpena arkeologia-indusketetan
islatzen den kokaleku trikitiarekin hasiko da eta foru-ematea eta
Gasteiz Nova hiribilduaren sorrerarekin, Antso VIII.aren konkista eta
gotorleku-elizarentzako harresiaren eraikuntzarekin eta Santa Mariaren
eta hiriaren bigarren zabalgunearen eraikuntza-amaierarekin jarraituko
du.
Azalpenerako, bisita gidatuetan erabilitako koadernoaz eta Aiztogile
kalea, 95 zenbakiko aretoan erakutsitako maketez baliatuko dira.
Bisitan, Erdi Aroko harresi zaharraren hondakinak ikusteko eta haren
hasierako funtzioa eta, ondoren, Katedralaren eraikuntzan hari eman
zitzaion erabilpena ezagutzeko aukera izango da; bai eta,
arkeologia-indusketak ikusteko aukera ere. Indusketa horietan, Gasteiz
hiriaren eta Santa Mariaren aurreko elizen preexistentziak ikus
daitezke.
Tailerrean, ikasle bakoitzak pertsonaiaren bat (erregea, erregina,
soldadua, klerikoa, erromesa, artisaua, herriko jendea eta abar) edo
antzinako eraikuntzaren bat (etxea, taberna, ostatua, eliza eta abar)
egin beharko du. Elementu bakoitzak txantiloi batean egon behar du,
koloretako margoez margotuko dira eta, ondoren, ertzak ebaki behar
zaizkio.
Behin ebakitzen dituztenean, irudiak grapatu egingo dira hiru
dimentsioko formatua emateko eta mahai gainean jarriko dira antzinako
Nova Gasteiz irudikatuz. Behin maketak amaituta, elementu bakoitzaren
funtzioak edo ezaugarriak aztertuko dituzte taldean, hala nola:
dorretxeen defentsa-funtzioa, artisauen gremioak eta haiek kaleka nola
biltzen ziren, sarritan kaleari izena emanez, eta abar.
Beharrezko materiala: A- 4 Dinako paper zikina, arkatzak, guraizeak,
kola-barra, koloretako argizarizko margoak, oparitako papera, kolore
desberdinetako pinotxo-papera, grapagailu txikia eta ertaina eta
grapak.
5.- "HARRIAK ESATEN
DIGU”: ELIZ ATARIKO ERLIEBEAK PLASTILINAZ EGINDA
Tailer horren bidez, arteak dekorazio gisa ez-ezik herriarentzat
–gehiengoa analfabetoa– tresna didaktiko gisa
iraganean izan zuen garrantzia ulertaraztea lortu nahi da.
Horretarako, eliz atariko ate bakoitzean ikus daitezkeen eszenak eta
irudiak azalduko dira, horrela, “harrian irudikatutako
Biblia” terminoaren esanahia uler dezaten; izan ere, ateetan,
batez ere, Biblia dago irudikatuta.
Azaletik bada ere, harginek harria nola zizelkatzen zuten, amaierako
emaitza lortzeko irudien zatiak bata bestearekin nola lotzen ziren eta
hasiera batean, eliz atariak polikromatuta bazeuden ere, egun, gehienak
ez daudela azalduko da.
Tailerrak bi aukera eskaintzen ditu adinaren arabera:
Gazteenek, kontuan hartuz irakurketa ez dutela guztiz menderatzen,
ateetan ikusi dituzten eszenak irudikatuko dituzte koloretako
plastilina bidez. Horretarako, haur bakoitzak irudi bat edo bi egingo
ditu (esaterako, aingerua, herensugea, San Migel, Ama birjina,
apostoluak eta abar); horrela, irudiak elkarturik ateetako eszena bat
edo gehiago osatzeko. Irudiak koloretako atalak bata bestearekin lotuz
egingo dira; hau da, antzinako eskultoreek egin ohi zuten gisan,
batetik, aurpegia “tailatuko” dute eta
bestetik… Lana amaitzen dutenean, taldekatutako irudiak
dagokien ordenan kokatuko dira eta eszena desberdinak islatuko dituzte.
Irakurketa menderatuta duten haurrei testu bana emango zaie, eliz
atariko ateetan irudikatutako eszenak labur-labur eta modu sinplean
azaltzen dituena. Taldetan banatuko dira eta testua arreta handiz
irakurriko dute eta eszena bakoitzari dagozkion irudiak egingo dituzte
arestian adierazitako moduan. Amaitutakoan, txikienekin egin den moduan
jokatuko da.
Beharrezko materiala: koloretako plastilina, pita eta plastilinarekin
lan egiteko behar diren tresnak.
6.-TAILER BERRIAK
LARUNBAT GOIZETARAKO
Ikasturtean zehar tailer berriak eskainiko dira eskaerari erantzunez;
baina esklusiboki plastikoak ez direna, alegia, lengoaiarekin, hitzezko
eta idatzizko komunikazioarekin, narratibarekin eta abarrekin lotutako
jarduerak garatuko dituzten tailerrak.
Haurrentzako tailerren eskaintza ez da eskola-eremura mugatuko, baizik
eta, familientzako asteburuko proposamen gisa ere eskainiko dira.
Horrela, 6-11 urte bitarteko haurrek ere parte hartu ahal izango dute
larunbat goizetan.
Haurrak 6 urte edo gutxiago dituenean soilik egongo dira gurasoak
tailerretan. Gainera, gurasoek ere tailerretan parte hartu ahal izango
dute; beti ere, taldearen funtzionamendua eragozten ez badute.
Hasiera batean, banakako modalitateko lantegi-ikastaroak hileko lehen
eta hirugarren larunbatetan izango dira goizeko 10:30etatik aurrera.
Dena den, ordutegi eta data horiek eskaeraren arabera alda daitezke.
Erreserbak 945 255 135 telefonoan egingo dira eta ikastetxeen kasuan
bezala, tailer horiek ere doan izango dira.